واکاوی اسلام در جهان

اسلام‌شناسی نیز مانند هر دانش دیگری سیر و تطور خاص خود را داشته و گاه با نگاه‌هایی منطقی و به دور از غرض مورد بررسی قرار گرفته و گاه ابزاری شده که بسیاری با مطالعه‌‌اش در صدد ایجاد شک در بنیادهای قدسی آن باشند و یا از طریق شناخت اسلام بر پیکره مسلمین ضربه وارد کنند.

آنچه اهمیت دارد این است که ما نیز بتوانیم این نگرش‌ها را در سطح جهان پیگیری کرده و با آنچه نسبت به دین مان رخ می‌دهد مطلع باشیم،  به همین منظور بررسی نگرش جهان نسبت به اسلام در نشستی تحت عنوان «واکاوی اسلام در جهان» در کتابخانه ملی ایران با حضور پژوهشگرانی چون دکتر محمدرضا مظفری، دکترهمایون همتی، کیومرث امیری و
علی اکبر اشعری، رئیس کتابخانه ملی هفته گذشته برگزار شد. کوتاه شده‌ای از این نشست از نظرتان می‌گذرد.

ابتدای این نشست، دکتر همایون همتی گفت: اسلام‌‌شناسی در دانشگاه‌های آلمان بحث دیرپایی است و قدمتی 600 ساله دارد اما امروز این مباحث رو به افول گذاشته و سرچشمه‌های معرفتی اسلام‌شناسی در حال خشک‌شدن است.

در حال حاضر در چند دانشگاه آلمان رشته مطالعات اسلامی تدریس می‌شود اما برخلاف گذشته دپارتمان مطالعات اسلامی در هیچ دانشگاهی وجود ندارد و آنچه وجود دارد، شرق شناسی یا همان «اورینتالیسم» است.

در ادامه این نشست، دکتر محمدرضا مظفری، رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و متخصص حوزه حقوق اسلامی، درباره اسلام‌شناسی در آمریکا گفت: اسلام‌شناسی از پیشینه آن جدا نیست. آنچه به عنوان شرق‌شناسی در اروپا بررسی می‌شود، محصول مطالعات زبان عربی از قرن بیستم به بعد به حساب می‌آید.

وی عنوان کرد:‌ پیشنهاد مطالعات اسلام‌شناسی از سال1632 در کرسی زبان عربی در کمبریج و 4سال بعد نیز در دانشگاه آکسفورد مطرح شد و از دهه 1570 استادانی برای زبان‌های شرقی فعالیت کردند.

هدف دولت‌های اروپایی از مطالعات اسلامی آن بود که کارمندان، دیپلمات‌ها و نیروهای نظامی که در سرزمین‌های اسلامی به ماموریت می‌روند، مطالعات اسلامی را مدنظرقرار دهند و مسلمانان را بشناسند و مناسبات خود را گسترش دهند.

دکتر مظفری، با اشاره به اینکه مطالعات دینی در داخل آمریکا بسیار مهجور و منزوی است، تصریح کرد: همچنین دولت آمریکا برای فائق آمدن بر کمبود اعتبارات، نوعی سیاست عدم‌تمرکز بر کل مطالعات خاورمیانه را در پیش گرفت، به این صورت که به جای اینکه مطالعات اسلامی در داخل شهرهای بزرگ متمرکز شود، در سراسر آمریکا پراکنده شد.

دکتر کیومرث امیری، کارشناس حوزه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی نیز با اشاره به شاخه‌ها و تعاریف مختلف از اسلام‌شناسی، ‌عنوان کرد:‌ یکی از شاخه‌های اسلام‌شناسی، ‌اسلام‌ فلسفی است که نظیر اسلام علامه طباطبایی و ابوعلی سیناست. اسلام عرفانی مانند اسلام مولوی، شاعر عارف ایرانی و دیگر بخش‌ها نظیر اسلام فقهی و سیاسی اسلام کتاب و سنت‌اند.

وی خاطرنشان کرد: ‌اسلامی که در کتابخانه ملی مورد بررسی قرار می‌گیرد، شامل مطالعاتی است که غربی‌ها درباره اسلام انجام می‌دهند. در ادامه این نشست، اساتید حاضر در جلسه در میزگردی به سوالات حاضران در این نشست پاسخ گفتند.